Ұлы Отан соғысына қатысқандар
Нұрбикенов Қали
(15-01-1925 - 2013)

Туған жері: Қазақ КСР, Шығыс Қазақстан облысы, Таврия ауданы

Шақыру орны: Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласы

Әскери атағы: ефрейтор

Қызмет орны: 212 гаубица артиллериялық полкі   Ерікті болып кетті. Батыс майданында соғысқан. Мәскеу және Ленинград облыстарының, Беларуссияның, Литваның, Германияның майдан жолдарымен өтті. Жеңіс күнін Балтық теңізінің жағасында қарсы алды. Жапониямен соғысқа қатысты.

Марапаттар: - III дәрежелі Даңқ ордені, - «Ерлігі үшін» медалі (2).   Соғыстан кейін Шығыс Қазақстан облысында Ішкі істер министрлігінің жүйесінде, партиялық және кеңестік органдарда жұмыс істеді. Қазақстан Республикасының дербес зейнеткері. «Құрмет Белгісі» орденімен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталған.

Нұрбикенұлы Қали 1925 жылы 15 қаңтарда Ұлан ауданының Жартас ауылында дүниеге келген. 1943 жылдың қаңтарында, 18 жасқа толғанда, әскери комиссариатқа өтініш беріп, майданға өз еркімен кетті. Тарату бойынша ол Мәскеу арнайы әскери округінің Гороховец лагерлеріне түсті. Наурыз және сәуір айларында әскери істі оқыды. 25 күннен кейін дивизия Смоленск облысының Вязьма қаласының жанындағы Батыс майданға жіберілді. Мұнда Батыс майдан сызығы өтті. Ол өте танымал үшбұрыштан өтті: Смоленск, Вязьма, Ельня – өлгендердің көптігіне байланысты "өлім алқабы" деп аталды. Бұл үшбұрышқа Смоленск облысының ірі қалалары – Ярцево, Сафоново, Доробуж және басқалары кірді. Қали Нұрбикенұлы еске түсіргендей: "Жауынгерлік позицияны алу үшін бізге траншеялар, дәлірек айтқанда, снарядтары бар жәшіктерге арналған қорымдар, содан кейін өзіміз үшін, кем дегенде, демалуға болатын жер қазуға тура келді. Соғыс кезінде қанша жерді тастауға тура келді! Мүмкін тонна! Әсіресе Белоруссияның Витебск және Орша маңында. 3-ші гвардиялық дивизия, оның құрамына біздің 212 полк кірді, Витебск облысының Лиозное ауылында демалыста болды. 1944 жылы 10 маусымда біздің әскерлер Витебск қаласын азат етті. Осыдан кейін біз бір айдан астам уақыт қорғаныста болдық. 1944 жылы 10 тамызда түннен жаңбыр жауды. Біз екінші қорғаныс сызығындағы траншеяда болдық. Жарылыс таңертең басталды. Ауыр бомбалардың бірі біздің траншеямыздың шетіне құлады. Жарылғыш толқынмен мен траншеяның қарама-қарсы қабырғасына сүйеніп, мені лас жерге (жаңбырдан кейін) толтырдым. Менің достарым қолдарын жауып тастады, мені және үш сарбазды өлімнен алып кетті. Бұл жолы ауруханасыз болмады-сол құлақ пен мұрыннан қан шықты (Мен бірінші контузияны Орш қаласының маңында алдым). Майданда дос-жолдастар адамға әрқашан қажет. Әсіресе қиын сәттерде қажет. Мені өлімнен құтқарған жолдастарыма шексіз ризамын. Одан әрі Мәскеу және Ленинград облыстарының, Беларусь пен Литваның алдыңғы қатарлы жолдары Германия шекарасына жақындады. Бұл 1944 жылдың 17 қазанында, яғни 17 айлық ауыр соғыс болды. Германия жерінде біз күндіз-түні 8 ай жүрдік. Бұл қиын күндер болды. Жау қатты қарсы тұрды, жиі қарсы шабуыл жасады. Жеңіс күні, 9 мамыр, Біз Балтық теңізінің жағасында қарсы алдық. "Бауырлар, Алақай! Алақай! Соғыс аяқталды!» 1945 жылдың бірінші маусымында біздің эшелон Қиыр Шығысқа аттанды. Жапониямен соғыс 1945 жылы 9 тамызда түнгі уақытта басталды. Майдан әскерлері терең қараңғылықта және терең тыныштықта бір Оқ атпай жүрді. Жаңбыр жауып тұрған. Шекарада жаудың кішігірім күштері тұрды. Жапондар тек Аргун өзені мен Хайлар маңында қатты қарсылық көрсетті. 19 тамызда майдан әскерлері Солтүстік-Шығыс Қытайдың орталық аймақтарына кірді. Азат етілген аудандардың тұрғындарын біздің армиямыздың бөлімдері үлкен қуанышпен қарсы алды. Сонымен, 23 күн ішінде Кеңес Армиясы жапон Квантун армиясын жеңіп, Қытайды, Солтүстік Кореяны, Оңтүстік Сахалин мен Куриль аралдарын босатты. 18 жылы 1948 Тамызда мен Владивостокта, Приморск крайисполкомында қызмет еткен кезде маған Мәскеуден алған марапаттарым берілді: 3 дәрежелі Даңқ ордені, екі "Ерлігі үшін" медалі және басқа да медальдар. Сол жерде, Владивостокта мен соғысқа дейін аяқталмаған 9-10 сыныптарды сырттай бітірдім. Маған он жылдықтың аяқталғаны туралы куәлік берілгенде, қуанышпен ойладым-бұл менің соғыстан кейінгі алғашқы жеңісім!» Әскерден кейін Қали Нұрбикенұлы 15 күн ғана үйде болды, 1950 жылдың 20 сәуірінде Өскемен қаласына келіп, облыстық милицияның жедел уәкілі болып жұмысқа орналасты. 1950 жылдың қазан айында Майкенге үйленеді. 1951 жылы 23 мамырда облыстық партия комитетінің бюросында обком бірінші хатшысының көмекшісі болып бекітілді. Зайсан, Тарбағатай аудандық партия комитетінде ұйымдастыру бөлімінің меңгерушісі қызметтерін атқарған. 1960 жылдың 25 ақпанында обком бюросы облыстық партия комитетінің ұйымдастыру бөлімінің орынбасары болып бекітіліп, онда ол 22 жыл жұмыс істеді. 1985 жылдың 1 наурызында Қали Нұрбикенұлы "Қазақстан Республикасына сіңірген ерекше еңбегі үшін" дербес зейнетақы тағайындалып, "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталды. Ал бұған дейін Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасы табыс етілді.

Ардагерлер тізіміне қайтып оралу